اختلال وسواس یا جنون خرید

وسواس خرید به نام‌های زیادی معروف است، مانند: اعتیاد به خرید، جنون خرید، خرید غیرضروری، اعتیاد به خریدهای غیرضروری و خیلی نام‌های دیگر. گرچه وسواس خرید یک اختلال به رسمیت شناخته شده نیست، ولی می‌تواندباعث به وجود آمدن اعتیاد ‌شود. افرادی که جنون خرید دارند اغلب زمان و هزینه زیادی را صرف خرید کردن می‌کنند و ممکن است که ندانند دقیقا دنبال برطرف کردن چه نیازی هستند، اما این وسواس همچنان با قدرت پابرجا است.
تحقیقی که در سال ۲۰۰۴ انجام شده، تخمین می‌زند که ٪۵٫۸ از بزرگسالان آمریکا دارای اعتیاد به خرید هستند. برخی دیگر از تحقیقات با توجه به سهولت اینترنت، ارقام بالاتری را در خریدارهای آنلاین نشان می‌دهند. این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد نگرانی‌های مالی، مشاجره بین زوجین و پریشانی خود شخص شود. ترک جنون خرید نیز می‌تواند به‌سختیِ ترکِ هرگونه وسواس یا اعتیادی باشد.
با این حال وسواس در خرج کردن قابل درمان است. دوره‌های درمانی می‌تواند به فرد کمک کند تا این اعتیاد را ترک کنند و کنترل زندگی خود را دوباره به دست بگیرد.

پیشنهاد مطالعه: خریددرمانی چیست؟

آیا بین خرید کردن و اعتیاد به آن حدومرزی وجود دارد؟ محققین در دانشگاه بِرگِن (Bergen) ابزاری را برای پاسخ به این سوال ساخته‌اند. مقیاس اعتیاد خرید برگن (Bergen) بهترین منبع برای سنجش داشتن اعتیاد به خرید است.
اگر کسی چهار مورد از این هفت مورد رفتار را که در این مقیاس‌بندی آمده است داشته باشد، مبتلا به اعتیاد خرید کردن است:
شیفته خرید کردن در هر زمانی باشد.
به منظور بهتر شدن حالش خرید کند.
برای داشتن حس رضایت سابق، هرچقدر بتواند خرید می‌کند.
خرید بیش از اندازه که عموما منجر به جا ماندن از مسئولیت‌های روزانه‌اش می‌شود.
خرید در حدی که به رفاه او ضربه بزند.
عدم توانایی تمام کردن خرید حتی در صورتی که بخواهد این کار را بکند.
پیدایش حس بد در صورت خرید نکردن.

محققین می‌گویند بیشتر افرادی که به اعتیاد خرید مبتلا هستند؛ جوان و زن هستند. این وضعیت عموما در دوران اواخر نوجوانی یا ابتدای بزرگسالی شروع می‌شود. شیوع این اعتیاد نیز با توجه به افزایش سن بیشتر می‌شود.
در تحقیقی که سال ۲۰۱۶ در برزیل انجام شد تفاوت‌هایی که مردان و زنان در وسواس خرید دارند، مورد بررسی قرار گرفت. مردانی که مورد آزمایش قرار گرفته بودند علاقه‌ای به جنس مخالف نداشتند. همچنین دارای رتبه بالاتری در اختلالات دوگانگی مانند بیماری اختلالات رفتاری ناگهانی دوره‌ای دارند. 

شخصیت نیز می‌تواند در وسواس خرید عامل موثری باشد. با توجه به تحقیقی که در سال ۲۰۱۵ انجام شده است، برون‌گرایی و روان‌رنجوری به اعتیاد خرید مرتبط هستند. نویسندگان این تحقیق معتقد بودند که برون‌گراها ممکن است از خرید کردن به منظور بهبود وضعیت اجتماعی استفاده کنند. با این حال افراد روان‌رنجور این کار را برای کم کردن احساسات منفی انجام می‌دهند. افرادی که وظیفه شناس و بشاش هستند نیز کمتر به این اعتیاد دچار می‌شوند. 

پیشنهاد مطالعه: چرا زن‌ها خرید می‌کنند؟ (بخش دوم)

خیلی از فرهنگ‌های امروزی علاوه بر حمایت، اقدام به تشویق مادی‌گرایی نیز می‌کنند. خرید کردن به منظور ایجاد حس رضایت سریع در فرد به خرید درمانی معروف است. ولخرجی کردن نیز در دنیایی که بر اساس کارت‌های اعتباری می‌چرخد، به‌شدت راحت است. با این حال ریشه‌های وسواس در خرج کردن را می‌توان در تاثیرات فرهنگی پیدا کرد. همان رفتارهایی که به‌طور معمول به مشکلات پیچیده‌تری مربوط هستند.
برخی افراد معتقدند که خرید جنس درست، می‌تواند کلید به دست آوردن شادی باشد. این جنس می‌تواند ماشین باشد، یا یک لباس یا حتی یک کالای مجازی. برخی افراد نیز حس می‌کنند حتی در صورتی که نتایج منفی انتظار آنان را بکشد، باید به خرج کردن ادامه دهند. 

اهداف افراد به میزان خریدهای آنان تفاوت و تنوع دارد. با توجه به فرضیه معتادان خرید، افرادی که اعتیاد به خرید دارند در یکی از این دسته‌های زیر قرار می‌گیرند:

خریداران وسواسی:‌ این افراد اغلب از خرید کردن به عنوان تنظیم‌کننده احساسات استفاده می‌کنند. ممکن است از خرید به منظور کم کردن احساسات منفی و یا برای بهبود و ماندگار کردن احساسات مثبت استفاده کنند. خریداران وسواسی حین جستجو برای خرید حس شور و شعفی را در خود حس می‌کنند. با این حال اغلب بعد از خرید حس گناهکار بودن به آن‌ها دست می‌دهد که در نتیجه منجر به عصبانیت می‌شود و همین عصبانیت نیز منجر به خریدهای بیشتر!
وسواس خرید مجموعه: افرادی که در این دسته قرار می‌گیرند اغلب آرزو دارند مجموعه‌ای از وسایل را کامل کنند، مثلا به دنبال کارت‌های بازی قدیمی هستند. البته ممکن است به دنبال این نیز باشند که انواع مختلفی از یک جنس را داشته باشند. مثلا رنگ‌های مختلف از یک کیف را جمع‌آوری کنند.
خریداران تصویری: این افراد اغلب اجناس گران‌قیمت را می‌خرند. آنان ممکن است از خرید به منظور افزایش اعتمادبه‌نفس و موقعیت اجتماعی استفاده کنند.
خریداران وابسته: این افراد به منظور مقبولیت جمعی، خرید می‌کنند. آنان اعتقاد دارند که یک خرید درست توسط بقیه مورد تایید و تحسین قرار می‌گیرد.
خریداران مذاکره‌کننده: این افراد وسایلی را می‌خرند که به آن نیازی ندارند و فقط به دنبال بهترین پیشنهاد و تخفیف می‌گردند.
خریداران فاتح: این افراد نیز تقریبا به نوعی شبیه خریداران مذاکره‌کننده هستند چون به‌دنبال شکار بهترین و درست‌ترین جنس هستند. با این حال تمرکز خود را بر روی به دست آوردن بهترین جنس می‌کنند نه بهترین پیشنهاد! 

پیشنهاد مطالعه: شما جزء کدام‌یک از انواع خریداران هستید؟

وسواس در خرید به خیلی از وضعیت‌های روانشناسی مرتبط است. مثلا اختلالات به‌خصوصی می‌توانند منجر به بروز وسواس در خرج کردن شوند. و یا اینکه اعتیاد به خرید می‌تواند به سلامت ذهنی فرد آسیب برساند. ولی باید گفت که تشخیص اینکه مشکل از کجا شروع شده و به کجا ختم می‌شود کار مشکلی است.
افرادی که دارای اعتیاد به خرید کردن هستند اغلب یک حس رضایت کوتاه‌مدت را به نتایج بلندمدت ترجیح می‌دهند. برخی از محققین اعتیاد به خرید کردن را به دلیل این گرایش به‌عنوان یک مشکل کنترل انگیزشی طبقه‌بندی می‌کنند.
با این حال متخصصین دیگر اعتیاد به خرید کردن را در دسته رفتارهای وسواسی طبقه‌بندی می‌کنند. وسواس انباشت در چندین مورد ارتباط تنگاتنگی با وسواس در خرج کردن دارد. از جمله این موارد مشترک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
علاقه شدید به خرید برخی اجناس به خصوص، حتی مواردی که نیازی به آن‌ها نیست.
ترس از دست دادن یا از دست دادن شانس خرید جنسی که گفته شده است.
قائل شدن یک تعریف و ارزش غیر متعارف برای یک شی بی‌جان و بی‌اهمیت.

در آخر هم باید گفت تحقیقی که در سال 2014 انجام شده است نشان می‌دهد اعتیاد به خرید به میزان بالایی افسردگی را به دنبال خود دارد. تحقیقی دیگری نیز انجام شده است که نشان می‌دهد اعتیاد به خرید به افراد کمک می‌کند که میزان ترشح هورمون‌های سروتونین و دوپامین در بدن آنان بالاتر برود. در این موارد، انگیزه خرید ممکن است ریشه در احتیاجات احساسی و موارد عصب‌شناسی داشته باشد. خرید کردن همچنین ممکن است که تسکینی موقت باشد اما بیشتر افراد بعد از خرید دچار حس پشیمانی می‌شوند.
دوره‌های درمانی می‌تواند وسواس در خرج کردن و هرگونه موقعیت مشابه را درمان کند. پس در صورت مشاهده هر کدام از این موارد سریعا به یک متخصص برای جلوگیری از تبعات بعدی مراجعه کنید.

چرا چیزهایی می‌خریم که نیاز نداریم؟
اعتیاد به خرید؛ اعتیاد خندان