عادات درست مالیِ دو دهه قبل، هم‌چنان عاداتی خوبی به شمار می‌روند و ما می‌بایست نکات مهمی را که در دل آن‌ها نهفته‌اند، به کودکان‌مان آموزش بدهیم. از سویی، تکنولوژی باعث شده تا طرز نگرش جامعه به پول و بهره‌وری از آن تغییر کند. این موضوع سبب یک «حواس‌پرتی دیجیتالی» بر وظایف ما به‌عنوان والدین شده است و نشان می‌دهد که اگرچه عادات مالی دهه‌های گذشته لازم است؛ اما به‌تنهایی کافی نیست.
ماهیت پول از گذشته تا به حال فرقی نکرده است
پول همواره یک ابزار جهت دادوستد بوده و هست. اگرچه پول در طول تاریخ به‌صورت کاغذ، سکه، صدف و گلبرگ وجود داشته، اما ماهیت ذاتی آن، همان ابزار دادوستد باقی مانده است. این ماهیت پنجاه سال پیش همین بوده، امروز نیز همان است و در آینده نیز تغییری نخواهد کرد.
درحالی‌که ماهیت پول همواره یکسان بوده، شکل ظاهری پول در طول زمان دست‌خوش تغییر شده است و در آینده نیز تغییر خواهد کرد. چندین قرن قبل، از صدف‌های دریایی و گلبرگ‌هایی خاص به‌عنوان پول استفاده می‌کردند؛ امروزه اما به‌شکل کاغذ و سکه در‌آمده است. در آینده نیز به نظر می‌رسد ارزهای مجازی فراگیرتر شوند.
دلایل زیادی برای دیجیتالی شدن پول وجود دارد:
- سهولت: نیازی نیست که قبل از خرید در صف برداشت حساب بمانیم. هیچ احتیاحی به کش‌مکش‌های مربوط به پول خرد نداریم؛ نیازی به بانک رفتن جهت واریز حقوق به حساب‌مان نیست؛ زیرا امروزه به‌راحتی و با چند کلیک، خریدمان را انجام می‌دهیم. هم‌چنین کارمندان امروزی با وجود تراکنش‌های آنلاین، حقوق خود را به‌صورت الکترونیکی دریافت می‌کنند.
- عدم محدودیت: دیگر احتیاجی برای سفر به آن سوی شهر برای خرید چیزی نداریم؛ با چند کلیک تقریباً هر‌آن‌چه می‌خواهیم، می‌خریم.
- آنی بودن: به‌جای پرداخت از طریق پول نقد، انتقالات آنلاین بانکی، تقریباً عملیات پرداخت را آنی کرده‌اند.
امروزه بسیاری از تراکنش‌ها پولی به‌شکل نامحسوس انجام می‌شوند. ما با خرید از طریق کارت‌های بانکی، به‌صورت آنلاین به حساب یک‌دیگر پول انتقال می‌دهیم. با این‌حال، هنوز یک عدم کفایت در سیستم فعلی‌مان، خصوصاً در تراکنش‌های بین‌المللی وجود دارد. برای مثال جهت انتقال پول به یک حساب بانک خارجی مجبوریم تا از کدها و شاخص‌های ارزی خاص استفاده کنیم. تمام این کارها زمان می‌برند (راحت نیستند)؛ بنابراین هنوز تراکنش‌های مالی‌مان دقیقاً بدون مرز و تحقیقاً آنی نیستند. تکنولوژی «بلاک‌چین» و «ارز دیجیتال» پتانسیل بی‌نقص ساختن این فرایند را در آینده دارند. ظاهر پول در آینده به احتمال فراوان به شکل دیجیتالی خواهد بود. پول نهایتاً تبدیل به یک ابزار نامحسوس خواهد شد.
تغییرات جامعه در همه‌ی عرصه‌ها ضرورت بازنگری در شیوه‌های آموزش نسل‌های جدید را ضروری ساخته است. بنابراین ممکن است بسیاری از آموزش‌هایی که ما در گذشته درباره‌ی پول دیده‌ایم برای نسل های جدید کارایی نداشته باشد. در دنیای دیجیتالی‌شده‌ی امروز آموزش مالی به کودکان الزامات و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد.
عادات صحیح مالی: همان قواعد همیشگی، اما به شکلی دیگر
«درآمد»، «پس‌انداز» و «خرج کردن» سه عادت ریشه‌ای مربوط به پول‌اند؛ این موارد عاداتی هسته‌ای‌اند که می‌بایست به نحوی به دست‌شان بیاوریم. اگرچه، طریق کسب هرکدام از این عادات نیازمند تغییرات توأمان جامعه و پول است.
از نظر روانشناسی به‌طور میانگین، وقتی یک الگوی رفتاری را ۶۶ بار تکرار کنیم، در نهایت تبدیل یه یک عادت می‌شود. طریق شکل‌دهی عادات پولی بستگی به روش استفاده‌مان از آن، در جامعه دارد. مادامی که جامعه تغییر می‌کند، الگوی رفتاری ما با پول نیز می‌بایست با این تغییرات وفق پیدا کند؛ بنابراین می‌بایست طریقه رفتارمان را با خود و خانواده‌مان تمرین کنیم.
در ادامه، برخی از تغییرات دیجیتالی امروزی را معرفی می‌کنیم:
خریدوفروش وسایل خانه
مردم در گذشته برای فروش وسایلی که دیگر از آن‌ها استفاده نمی‌کردند، مجبور بودند تا به فروشگاه‌های لوازم دست‌دوم محله‌شان بروند. حال و در عصر دیجیتال، این فرایندها از طریق سایت‌ها و نرم‌افزارهای گوشی تلفن همراه، بسیار آسان‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر شده‌اند.
مقایسه قیمت کالاهای مختلف و خرید
در گذشته برای خرید و تحقیق درباره‌ی وسایل مورد نیازمان، مجبور به حضور فیزیکی در فروشگاه‌ها یا مطالعه‌ی کاتالوگ‌های تبلیغاتی بودیم. امروز اما تقریباً تمام مایحتاج را می‌توان به‌راحتی از طریق وب‌سایت‌های مختلف به‌صورت آنلاین تهیه و با مقایسه‌ی قیمت‌های کالای مختلف بهترین قیمت و کیفیت را انتخاب کرد.
نحوه پس‌انداز
در گذشته پرداخت حقوق‌ها به طور تمام‌وکمال توسط اسکناس و سکه صورت می‌گرفت. ما مجبور بودیم تا این پول‌های نقد را نزد خود نگاه داشته، سپس به حساب بانکی‌مان واریز کنیم. این امر مشکلات فراوانی داشت. برای مثال ممکن بود در هنگامی که قصد واریز به حساب‌مان را داشتیم، بانک تعطیل شود. اما امروزه نحوه‌ی پرداخت‌ها به سوی دیجیتالی شدن پیش می‌رود. پرداخت حقوق و دست‌مزدهای ما به‌صورت آنلاین و در کم‌ترین زمان ممکن انجام می‌شود. بنابراین نیازی نیست برای واریز حقوق‌مان به بانک برویم، بلکه تنها برای برداشت آن به بانک سر می‌زنیم. پلتفرم‌های آنلاین، نحوه‌ی پس‌انداز ما را سریع‌تر و بهینه‌تر ساخته‌اند.
تمامی این‌ها به چه معنا است؟
پیش‌زمینه‌ی مشترک تمامی مثال‌های بالا به ما نشان می‌دهد که تراکنش‌های مالی با سرعت بالا به‌سوی آنلاین شدن پیش می‌روند. این امر سبب ایجاد چالش سختی در وظایف ما جهت پرورش عادات صحیح مالی در فرزندانمان شده است. دادوستدهایی که در گذشته آموخته‌ایم، و تمریناتی که جهت کسب عادات صحیح مالی انجام داده‌ایم، با امروز تفاوت دارند.
مادامی که روش بهره‌وری جامعه از پول تغییر می‌کند، ما نیز می‌بایست روش آموزش عادات درست مالی به کودکان‌مان را تغییر دهیم. اغلب چیزهایی که ما در زمان کودکی آموخته‌ایم به درد کودکان‌مان نمی‌خورند. به عبارت دیگر، تکنولوژی سبب شده تا وظایف ما در تربیت مالی فرزندانمان دچار چالش شود.
ما دیگر نمی‌توانیم از تراکنش‌های «آف‌لاین» جهت آموزش مسائل مالی به کودکان‌مان استفاده کنیم، زیرا این نوع تراکنش‌ها کم‌کم رو به نابودی می‌روند. هم‌چنین نمی‌توانیم به‌کلی، تمام وقایع مالی کودکان‌مان را به شکل آنلاین در‌آوریم. هنوز تراکنش‌هایی وجود دارند که به‌صورت آف‌لاین انجام می‌گیرند. وظیفه‌ی والدین در این شرایط این است که یک راه مناسب جهت حفظ تعادل در معاملات آف‌لاین و آنلاین پیدا کنند. در عین حال می‌بایست عمدتاً دروس و عادات خوب مالی را به فرزندان‌شان یاد بدهند.
در آینده، تحقیقات و نکات بیش‌تری را درباره‌ی چگونگی ادامه‌ی آموزش‌های والدین به‌منظور پرورش عادات خوب کودکان در عصر دیجیتال در اختیارتان می‌گذاریم.
از نظر روانشناسی به‌طور میانگین، وقتی یک الگوی رفتاری را ۶۶ بار تکرار کنیم، در نهایت، تبدیل یه یک عادت می‌شود. روش شکل‌دهی عادات پولی بستگی به روش استفاده‌مان از آن، در جامعه دارد. مادامی که جامعه تغییر می‌کند، الگوی رفتاری ما با پول نیز می‌بایست با این تغییرات وفق پیدا کند. بنابراین می‌بایست روش رفتارمان را با خود و خانواده‌مان تمرین کنیم.
