این روزها بازار خودرو حسابی پیچیده شده و قیمت‌ها در حال تغییر هستند. درک این شرایط اقتصادی برای بسیاری از ما دشوار است. به‌منظور دریافت درکی روشن‌تر از این شرایط گفت‌وگویی را با آقای مهندس علی مطلق؛ مهندس صنایع، اتومکانیک خودرو و از فعالان و مطلعان بازار خودرو انجام داده‌ایم. در این گفت‌وگو سعی کرده‌ایم به رایج‌ترین سوالات حوزه خودرو بپردازیم و مخاطبین را با انواع ملاحظات و ریسک‌های خرید‌و‌فروش خودرو در شرایط فعلی و سال 1402 آشنا نماییم.
آقای مهندس مطلق با توجه به اینکه قیمت خودرو چند وقتی است که با سیر صعودی همراه بوده، آیا می‌شود به بازار خودرو به عنوان یک روش سرمایه‌گذاری نگاه کنیم؟ یا خودرو را کالای سرمایه‌ای بدانیم؟
فکر می‌کنم پاسخ این سوال این باشد که خودرو یک وسیله مصرفی است و وسیله ای که برای مصرف باشد نمی‌تواند جنبة سرمایه‌گذاری داشته باشد. این یک چیز کلی است و هیچ‌کس و هیچ اقتصاددانی هم خودرو را به عنوان سرمایه محسوب نمی‌کند؛ چون خودرو چیزی هست که باید به کار و استفاده بیاید. مگر اینکه کسی کلکسیونر باشد یا کسی بخواهد که آن خودرو را با هدف یا کاربردهای دیگری غیر از استفاده نگه دارد. متاسفانه جهش نرخ ارز به‌طور مداوم باعث بالا رفتن هزینه‌های تمام شده برای خودروسازان شده و خودروسازان نتوانستند هزینه‌هایشان را به شکلی مدیریت کنند که تولید خودرو به صرفه باشد و این تنش به قیمت تمام‌شده [خودرو] منتقل شد و سبب شد که خودرو این‌قدر جهش قیمت داشته باشد. خیلی از این افزایش قیمت هم متاثر از سوء مدیریتی بوده که در بخش خصوصی وجود داشته است. به هرحال در سالیان اخیر افزایش قیمت خودرو باعث شده که مردم به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای برای حفظ ارزش پول‌شان به خودرو نگاه کنند. ضمن آن‌که خودرو کالایی است که خرابی ندارد و مثل کالاها و اقلام خوراکی فاسد‌شدنی نیست، به همین جهت خیلی‌ها خودرو می‌خرند و روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنند. اگر فضای مناسبی را داشته باشند، انبار می‌کنند و این باعث می‌شود که ارزش پول‌شان به مرور سالیان حفظ بشود. ولی من از سال 95 تا الان را که بررسی کردم، کسی اگر هر مقداری پول که داشت چه در بازار خودرو سرمایه‌گذاری می‌کرد، یعنی خودرویی می‌خرید و چه دلار می‌خرید، میزان رشدش به یک نسبت بود. منتها با این تفاوت که خودرو را بعد از گذشت شش سال نمی‌توانند به قیمت روز خود بفروشند، قطعاً یک افت قیمتی خواهد داشت و ضمن اینکه به هرحال حتی اگر این شش سال خودرو داخل انبار هم بوده باشد، حداقل به‌طور سالیانه یک هزینة سرویس و نگهداری برای اینکه خودرو نپوسد و از بین نرود خواهد داشت، و این‌ها هزینه‌هایی هستند که باید از قیمت روز خودرو کسر کنیم که در مقایسه، دلار یا طلا برای سرمایه‌گذاری به‌صرفه‌تر هستند. اگر بخواهیم جواب سوال سرمایه‌گذاری روی خودرو را جمع‌بندی کنیم؛ ریسک بالایی میتواند داشته باشد و من خودرو را به عنوان یک کالای سرمایه‌ای نمی‌بینم.
آیا می‌توانید مقایسه‌ای بین بازدهی بازار خودرو با سایر بازارها انجام دهید؟
اگر نمودارهای بازارهای مختلف را نگاه بکنیم، در یک بازه زمانی ۵ ساله بورس اول بوده، سپس طلا، مسکن و دلار بوده است. دلار و خودرو تقریبا به یک نسبت دوشادوش هم جلو آمده‌اند. البته ممکن است در یک بازه زمانی دو یا سه ماهه، خودرو بیش از همه سود داشته باشد؛ اما تشخیص این موضوع نیاز به بررسی و تخصص دارد.
افراد معمولا چه روش‌هایی برای سرمایه‌گذاری در بازار خودرو دارند؟ اگر کسی بخواهد اقدامی انجام بدهد با هدف سرمایه‌گذاری، هرچند خودرو را یک کالای سرمایه‌ای ندانیم، شما به‌عنوان کسی که در این زمینه کار کرده است، چه روشی را پیشنهاد می‌دهید؟
برای کسانی که قرار هست خرید و سرمایه‌گذاری بکنند، این موضوع بستگی به حجم و میزان سرمایة آن‌ها دارد. برای سرمایه‌گذاری زیر یک میلیارد تومان، خودروهای صفر داخلی میتواند گزینه خوبی باشد. باز هم به شرط اینکه بتوانند از خود نمایندگی‌های مجاز یا از خود کارخانه‌های تولیدکننده و سازندة خودروها تهیه کنند. اگر بتوانند این‌کار را انجام بدهند، برای‌شان بسیار بسیار پربازده و پرسود خواهد بود. خودروهای صفر را در اصل برای سرمایه‌گذاری‌های زیر یک میلیارد تومان پیشنهاد می‌کنم.
اگر تراز خرید خودروها در بازه یک تا دو میلیارد تومان باشد، معمولا خودروهای کره‌ای و ژاپنی، علی‌الخصوص برند تویوتا، برند هیوندایی و کیا به شرط اینکه خودرو سالم باشد و به شرط اینکه با کارشناسی، خودرو خریداری شده باشد، میتواند سرمایه‌گذاری مناسبی باشد.
ولی باید این این موضوع را هم در نظر گرفت که بازار ایران تا چه زمانی به این صورت خواهد بود که قابلیت واردات خودروهای خارجی و لوکس را نداشته باشد. الان خودروهای کیا و خودروهای هیوندای در بورس کالا عرضه می‌شود که این میتواند ریسک سرمایه‌گذاری در بازه یک تا یک و نیم میلیارد را برای خریداران بالا ببرد. ما باید بدانیم که این روند واردات خودرو تا کی ادامه‌دار خواهد بود. اگر ورود خودروهای خارجی ادامه‌دار باشد آن‌وقت دیگر برای سرمایه‌های یک تا یک و نیم میلیارد تومان، خرید خودروهای خارجی هم ریسک‌های خاص خودش را خواهد داشت و شاید سرمایه‌گذاری مناسبی نباشد.
مدتی هست که عرضة خودرو در بورس زیاد شده است. متقاضی‌ها هم خیلی زیاد شده‌اند. آیا شما خرید از بورس را برای مردم سودآور می‌دانید؟ فروش در بورس بیشتر به نفع چه کسی است؟ مردم، خودروسازان، دلالان یا دولت؟
الان در این مورد یک چالش وجود دارد و بین دو گروه در این زمینه بحث وجود دارد. یک عده معتقدند با عرضه خودرو در بورس، هم خودروساز منتفع می‌شود و هم مردم. دلیل آن هم این است که خودروسازان با عرضه حدود ۵ درصد از تولیدات خود در بورس کالا می‌توانند بخشی از ضررهای سنگین‌شان را جبران کنند؛ زیرا با عرضه خودرو در بورس کالا، پول به دست خودروساز می‌رسد (نه دلالان) و با ورود این پول به صنعت، خودروسازان علاوه بر جبران ضرر می‌توانند تولید و کیفیت را گسترش دهند. با پرداخت پول به کارخانه، قیمت بازار هم متعادل می‌شود.
با عرضه خودرو از طریق قرعه‌کشی، افراد خیلی کمی شانس برنده شدن دارند. خرید خودرو از طریق خرید آنلاین نیز با دشواری‌هایی همراه است مانند دسترسی به اینترنت پرسرعت. بنابراین عرضه خودرو از طریق بورس کالا فرصت بیشتری را برای خرید خودرو برای مردم نیز فراهم کرده است.
یک عده هم معتقدند عرضه خودرو از طریق بورس، به نفع دلالان است؛ زیرا اغلب مردم، توان خریدشان در بازار خودرو در بازه قیمتی 200 میلیون تومان است و خودروهای عرضه‌شده در بورس فراتر از توان مالی افراد عادی است. بنابراین بیشترین سود را همان دلالان و یا واسطه‌های خودرو می‌برند.
این کشمکشی است که بین دو دیدگاه وجود دارد و هر کدام نیز طرفدارانی دارد. یک عده می‌گویند با وردو خودرو به بورس قیمت‌ها شکسته می‌شود و به قیمت واقعی نزدیک می‌شود و عده‌ای می‌گویند قیمت خودرو بر اساس بهای تمام‌شده، دلار، محدودیت‌های وارداتی، قطعات یدکی و... است و در نهایت، این‌ها قیمت خودرو را تعیین می‌کند و خودروساز هم هرقدر قیمت را کاهش دهد در نهایت، به مصرف‌کننده واقعی، با قیمت بازار می‌رسد.
به نظر شما اگر کسی بخواهد وارد بازار خودرو بشود به چه دانش و اطلاعاتی نیاز دارد یا سرمایه‌گذاری در این حوزه برای چه کسانی مناسب است؟
سرمایه‌گذاری در خصوص خرید خودرو احتیاج به دانش مالی و بینش اقتصادی دارد. اگر کسی می‌خواهد به عنوان سرمایه‌گذار وارد این بازار بشود، می‌بایست بازارهای موازی این بازار را هم حتما رصد کند، آمار، اطلاعات و اخبار را راجع به آن‌ها داشته باشد، و پیش‌بینی‌هایی را می‌شود دنبال کند تا بتواند درست تصمیم‌گیری کند. این به نظر من اولین و مهم‌ترین شرط است. اگر این شرط را داشت و می‌دانست و پیش‌بینی‌های سایر بازارها را هم می‌دانست، میتواند وارد سرمایه‌گذاری در زمینة خودرو بشود.
می‌بایست که حتما برای خرید خودرو از کارشناسان فنی معتبر چه در زمینه بدنه و چه در زمینه رنگ استفاد بشود. هیچ‌وقت فریب آگهی‌های موجود در سایت‌های مختلف اینترنتی را که مثلا خودروی مدل روز را کمتر از سایرین عرضه می‌کنند، نباید خورد و بدانند که اگر در این سایت‌های اینترنتی آگهی خودرویی وجود دارد که با قیمتی کمتر از سایرین عرضه می‌کند، حتما پشت آن یک زمینة کلاهبرداری یا سوء استفاده خوابیده و باید که حتما برای خرید از چنین آگهی‌هایی با یک کارشناس معتبر بروند. حتما باید شخص خریدار از نقاط قوت و ضعف خودروهای داخلی و خارجی آگاهی داشته باشد و ترجیحا هم سراغ خودروهای مدل پایین نرود، مگر خودروهای کلاسیک لوکسی که حسابش از بقیه خودروها جداست و فلسفه سرمایه‌گذاری در آن‌ها کاملا متفاوت است.
معمولا یکی ازملاک‌های مهمی که افراد در خرید و فروش در نظر می‌گیرند، زمان است. افراد چطور می‌توانند زمان مناسب برای خرید یا فروش خودرو را تشخیص بدهند؟ مثلا یکی از ایام خاص همین ایام نزدیک به عید نوروز است یعنی همین زمانی که در آن قرار داریم. نظر شما دربارة خرید خودرو در این بازه زمانی چیست؟
بدترین زمان برای خرید و سرمایه‌گذاری در خودرو همین بازه زمانی است. بیشترین ضررها و لطمه‌ها را مصرف‌کننده‌ها در این بازه زمانی خورده‌اند. به جهت اینکه ایام نوروز است و فروشنده‌ها می‌دانند یه عده‌ای واقعا به خودرو نیاز دارند. خریداران هم نگران این هستند که از سفرهای نوروزی‌شان عقب بمانند در نتیجه خیلی زود برای خرید تصمیم‌گیری می‌کنند. این زمان یکی از بدترین مقاطع زمانی برای خرید خودرو است. من همیشه به نزدیکان و اطرافیانم توصیه می‌کنم که خرید خودرو را در بازه زمانی اردیبهشت ماه تا تیر ماه انجام بدهند. این زمان یکی از بازه‌های زمانی خوب است که فروشنده‌های واقعی خودروی خود را در آن مقطع عرضه می‌کنند. به هرحال تابستان هم به جهت اینکه مسافرت‌ها زیاد است عموما فصل مناسبی برای خرید نیست. پاییز را هم از مهر ماه تا آذر ماه فصل مناسبی برای خرید می‌بینم، حتی تا دی ماه هم می‌توانیم آن را تعمیم بدهیم. ولی در بازه زمانی بهمن و اسفند معمولا خودروهایی که دارای عیب و ایراد خاصی هستند یا کسی که در سرمایه‌گذاری اشتباهی کرده و نتوانسته آن‌ها را به فروش برساند، این نوع خودروها در داخل این بازار بیشتر عرضه می‌شوند.
یکی از نگرانی‌هایی که در سال جدید وجود دارد این‌است که ممکن است همة قیمت‌ها دوباره بالا برود و قیمت خودرو هم یکی از آنهاست، مثل قیمت ملک. شما می‌توانید پیش‌بینی‌ای درمورد قیمت خودرو در سال جدید داشته باشید؟ و اینکه چه عواملی در این قیمت موثر است؟ و با این وارداتی که دارند انجام می‌دهند چه تاثیری در قیمت خودرو داره؟ میتواند قیمت آن را کاهشی کند؟می توانید در این مورد هم توضیحی بدهید؟
پاسخ: ما باید ببینیم که این روند واردات تا کی ادامه پیدا می‌کند (اگر حضور ذهن داشته باشید دربارة این موضوع در بحث سرمایه‌گذاری هم توضیحی ارائه شد). آن چیزی که در برنامة بودجه دولت نوشته و تخصیص داده شده، بحث دو میلیارد دلار برای واردات خودرو در نظر گرفته‌اند. اگر قرار باشد که با همین دو میلیارد بودجه در سال آینده واردات انجام شود و در روند آن اختلال حاصل نشود، می‌توانیم بگوییم که تغییر سرمایه‌گذاری سوی خودروهای خارجی زیاد مناسب نخواهد بود. اگر دولت همین روند را در پیش بگیرد و بتواند بی‌وقفه واردات خودرو را انجام بدهد می‌توانم بگویم که این باعث می‌شود که قیمت خودروهای خارجی افزایش پیدا نکند و در محدودة این بازه ثابت بماند. البته خودروهای خارجی که قیمت آن زیر دو میلیارد تومان است. خودروهای خارجی بالای دو میلیارد تومان حساب و بحث جداگانه دارند به جهت اینکه حجم موتورهای متفاوت و کاربردهای متفاوتی دارند و واردات در این زمینه صورت نمی‌گیرد. یعنی اگر سرمایه‌گذاری بخواهد بالای دو میلیارد تومان سرمایه‌گذاری انجام دهد، خودروهای آلمانی لوکسی که داخل بازار هستند یا خودروهای ژاپنی لوکسی که داخل بازار هستند حساب‌شان از این قاعده مستثناست.
درموردخودروهای داخلی چطور؟
درمورد خودروهای داخلی این پیش‌بینی وجود دارد که با ورود شورای رقابت یا جریان قیمت‌گذاری خودرو و با توجه به این که دائما به زیان‌دهی دو خودروساز داخلی کشور تاکید می‌شود، احتمال اینکه قیمت خودرو در سال آینده هم افزایشی باشد، وجود دارد و اگر کسی واقعا قصد خرید داشته باشد و پولی هم در دستش داشته باشد من خرید خودرو را امسال به‌صرفه‌تر از سال آینده می‌بینم و در سال آینده نبرد را مثل تورم، افزایشی می‌بینم. وقتی که در بودجه‌بندی سال آینده حداقل تورم 40درصد پیش‌بینی شده است اینکه ما بگوییم قیمت خودرو از این قاعده مستثناست یک حرف غیر کارشناسی است و قطعا حداقل تا پایان سال آینده ۴۰درصد افزایش قیمت خودرو را در زمینه خودروهای داخلی خواهیم داشت.
اگر بخواهیم ریسک‌های سرمایه‌گذاری در بازار خودرو را بدانیم، می‌توانید ما را راهنمایی کنید؟
بزرگ‌ترین ریسک سرمایه‌گذاری در بازار خودرو، خرید خودروی بد است. خودروی بد خودرویی است که کارشناسی نشده باشد و عیوبش را ما ندانسته باشیم و عیوب غیرقابل برطرف شدن داشته باشد. در بحث خرید خودرو من به خریداران خودرو توصیة موکد می‌کنم که ماشین را کارشناسی کنند و با کارشناسی بخرند. بحثی که دلالان خودرو در بازار خودرو راه انداخته‌اند، بحث بی‌رنگ بودن خودرو، بحث بی‌رنگ بودن قطعات مختلف خودرو است. من فکر نمی‌کنم در هیچ جای دنیا به غیر از کشور ما این‌قدر این بحث بی‌رنگ بودن دارای اهمیت باشد. این هم شده یک حاشیة سودی برای دلالان بازار خودرو. ولی مردمی که مصرف‌کننده هستند و خودرو ر ابرای مصرف می‌خواهند نه به جهت سرمایه‌گذاری، حتما باید دقت کنند که اصل و اساس ماشین سلامت باشد. منظور از اصل و اساس ماشین ، سقف و ستون ماشین و شاسی‌های جلو و عقب ماشین است. این‌ها تضمین کنندة سلامت ماشین هستند و بحث فنی‌اش هم که موتور و گیربکس و بحث برقی خودرو است. اگر ماشینی دارای این مشخصه‌ها باشد، دیگر بحث بی‌رنگ بودن درب، بی‌رنگ بودن رکاب، بی‌رنگ بودن قسمت‌های دیگر خودرو برای مصرف‌کننده اهمیت پیدا نمی‌کند. ولی برای سرمایه‌گذارها یکی از ریسک‌هایی که دارند این هست که ماشینی بخرند که دارای رنگ باشد یا دارای تصادف باشد و این ریسک بالایی برای سرمایه‌گذار است؛ چون فروش خودرو بسیار بسیار مشکل خواهد شد و در ادامه روند سوال شما این هم میتواند یکی از ریسک‌های مهم باشد.
ریسک‌های دیگری که برای خریداران خودرو وجود دارد این‌است که درهای واردات خودرو باز بشود و خودروهایی با کیفیت در محدوده قیمتی خودروهای داخلی وارد شود. در این صورت سرمایه‌گذاری روی خودروهای داخلی هم میتواند ریسک بالایی داشته باشد.
به عنوان سوال آخر اگر سوالی بوده که پرسیده نشده و یا اگر نکته‌ای در این زمینه باقی مانده است که علاقه‌مندید دربارة آن توضیح دهید، از شنیدن آن خوشحال می‌شویم.
یکی از نکات مهم دیگری که باید به آن توجه کنیم این است که برای نگهداری خودرو یا هر کالایی یک سری ریسک‌هایی را داریم؛ باید فضای امن داشته باشیم، فضای سرپوشیده داشته باشیم، جایی باشد که به خودرو آسیب نرسد. دوستانی که می‌خواهند در زمینة خودرو سرمایه‌گذاری کنند می‌دانند که دلالان بازار با کوچک‌ترین خط‌وخشی که برای ماشین اتفاق بیفتد می خواهندکلی ارزش واقعی آن ماشین را کمتر جلوه بدهند. در نتیجه کسی که می‌خواهد سرمایه‌گذاری بکند، می‌بایست فضایش را داشته باشد و هم اگر می‌خواهد سرمایه‌اش ایمن باشد و قصد نگهداری خودرو به مدت طولانی را دارد، حتما باید از بیمه بدنه خودرو جهت نگهداری خودرو به مدت طولانی استفاده کند که بتواند از ضررهای احتمالی که ممکن است به آن وارد شود جلوگیری کند. امیدوارم که مخاطبان سایت یا مجله شما هم بتوانند از این مطالب استفاده کنند.
از شما هم بابت وقتی که گذاشتید و هم بابت مطالب کاربردی و مفیدی که مطرح کردید، ممنون و سپاسگزاریم.
